Άρτεμις Κ. Τσίτσικα
Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής
Επιστ. Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.)
Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
Και ναι – ήρθε επιτέλους το διαδίκτυο! Μικροί και μεγάλοι, τα τελευταία χρόνια το χρησιμοποιούν καθημερινά απολαμβάνοντας τις απεριόριστες δυνατότητες που προσφέρει σε επίπεδο ενημέρωσης, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας.
Είναι πλέον προσβάσιμος ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών για οποιοδήποτε θέμα, και όλοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο αυτό ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους τους. Υπάρχουν ωστόσο θέματα διαχείρισης της γνώσης και της δύναμης που προκύπτει από αυτή; Δημιουργείται άραγε η ψευδαίσθηση ότι διαβάζοντας, ακούγοντας ή βλέποντας υλικό σχετικά με ένα θέμα μπορούμε και να το γνωρίσουμε εις βάθος;
Τα παραπάνω αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία στην καθημερινότητα των ιατρών, και ειδικά των παιδιάτρων. Οι ίδιοι οι παιδίατροι έχουν διευκολυνθεί αφάνταστα μέσω της διαδικτυακής ενημέρωσής τους για επίκαιρα ζητήματα, τρέχουσες οδηγίες και σύγχρονη βιβλιογραφία. Ακόμη, υπάρχει δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με Επιστημονικές Εταιρείες και συναδέλφους του εξωτερικού, αλλά και ανταλλαγής απόψεων, συζητήσεων για θέματα που απασχολούν και παραπομπών ορισμένων περιπτώσεων σε ειδικά κέντρα.
Ισχύει - κατά την άσκηση της παιδιατρικής – ότι λόγω της ιδιαίτερα τρυφερής ηλικίας των ενδιαφερομένων, οι γονείς είναι αυτοί που τον/την εκπροσωπούν και θα λάβουν τις οδηγίες και τις πληροφορίες από τον/την παιδίατρο. Όλο και πιο συχνά οι παιδίατροι μπορεί να βρεθούν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, όταν αντιμετωπίζουν γονείς οι οποίοι έχοντας ενημερωθεί μέσω του διαδικτύου για θέματα που τους αφορούν, εκφράζουν άποψη και «απαιτούν» να ληφθεί υπόψη. Ζητούν επιχειρήματα και εκτενή συζήτηση πάνω σε διάφορες στρατηγικές που αφορούν π.χ. την ανάπτυξη, τους εμβολιασμούς, τη διατροφή κ.α.
Ανάλογα με το μορφωτικό τους επίπεδο, το πεδίο δραστηριοποίησής τους και την ιδιοσυγκρασία τους, οι γονείς φτάνουν σε διαφορετικά επίπεδα αναζήτησης, απόκτησης πληροφορίας και εμμονής με αυτή. Συχνά μπορεί να κάνουν δικές τους μικρές έρευνες, να διαμορφώνουν θεωρίες, να εκφράζονται με ιατρικούς όρους και να λαμβάνουν θέση. Άλλοτε είναι πολύ φοβισμένοι, πανικοβλημένοι ή και με διαστρεβλωμένες αντιλήψεις. Ορισμένες φορές μπορεί ήδη να έχουν εφαρμόσει πρακτικές που έχουν διαβάσει και να έχουν φτάσει σε αδιέξοδο – άλλες φορές είναι ευχαριστημένοι και αρνούνται σθεναρά να δεχθούν οποιαδήποτε συμβουλή ή αντιμετωπίζουν τον ιατρό με καχυποψία.
Δεν είναι λίγες βέβαια οι περιπτώσεις όπου το διαδίκτυο ομαλοποιεί και συμπληρώνει τη συνεργασία του παιδιάτρου με τους γονείς, βοηθώντας στην καλύτερη κατανόηση όλων των νέων στοιχείων που θα πρέπει να αφομοιωθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και να γίνουν πράξη.
Όπως και να’ χει, η νέα πραγματικότητα αποτελεί πρόκληση για τον παιδίατρο που καλείται πάντα να έχει «καλογυαλισμένες» τις γνώσεις του, να γνωρίζει όλες τις εξελίξεις και να συντονίζεται με ένα ρυθμό μεταβολών ιδιαίτερα απαιτητικό στη σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν είναι υπερβολή ακόμη να επισημάνουμε, ότι ο παιδίατρος θα πρέπει να πείσει ότι είναι απόλυτα αναντικατάστατος και ότι όσες και αν είναι οι διαδικτυακές συμβουλές και πληροφορίες, ο συνδυασμός γνώσης και εμπειρίας, αλλά και το δόσιμο ψυχής ποτέ δεν θα χάσουν τη μοναδική τους θέση.
Ο παιδίατρος είναι ο γιατρός που θεωρείται «οικογενειακός» για τη χώρα μας. Είναι ο ιατρός της πρόληψης, της ανάπτυξης και ο ιατρός με τη μεγάλη ευαισθησία στην ψυχοκοινωνική σφαίρα. Συντροφεύει την οικογένεια που αποκτά νεογνό, μέχρι τη στιγμή που αυτό – και τα τυχόν αδελφάκια του - ενηλικιωθούν.
Οι γνώσεις και η απόκτηση εμπειρίας, η κατασταλαγμένη άποψη για καταστάσεις που αντιμετωπίζει το παιδί και η οικογένεια, αποτελεί συνδυασμό πολύτιμο που οδηγεί στο κατά το δυνατό καλύτερο αποτέλεσμα. Ο παιδίατρος είναι σημαντικό – όπως και σε κάθε επάγγελμα – να έχει αυτοπεποίθηση και αυτό να το ακτινοβολεί, δημιουργώντας αίσθημα γαλήνης και ασφάλειας σε όσους τον εμπιστεύονται. Όντας σωστός ο λειτουργός – πέρα από κάθε αμφιβολία – η διάθεσή του είναι να βοηθήσει σε όλα τα επίπεδα, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που διαθέτει. Είναι ο μαέστρος που συντονίζει πρακτικές και ψυχικά αποθέματα ώστε να συμβάλλει στην δημιουργία μιας υγιούς, λειτουργικής και ευτυχισμένης οικογένειας.
Μπορεί να εκμεταλλευτεί τη διαδικτυακή ενημέρωση των γονέων προς όφελος της επικοινωνίας του μαζί τους – αφού ήδη είναι εξοικειωμένοι με πράγματα που παλαιότερα ίσως ήταν ανίδεοι και θα έπρεπε να ξεκινήσουν από το σημείο μηδέν. Μπορεί να χαλαρώσει τους γονείς, να τους καθησυχάσει, να εκφραστεί θετικά για τις διαδικτυακές τους αναζητήσεις και να τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν προτείνοντας τους αξιόπιστους ιστοτόπους. Μπορεί ακόμη να δημιουργήσει το δικό του διαδικτυακό χώρο, όπου θα επικοινωνεί υλικό και σκέψεις και θα χρησιμοποιεί τη βιβλιογραφία ώστε να ενημερώσει κατάλληλα.
Εξίσου σημαντικό με τα παραπάνω είναι να οριοθετήσει τη σχέση του με τους γονείς και το παιδί. Μέσα από τη διάθεση χρόνου για συζήτηση, επιχειρήματα, κατανόηση και πάνω απ’ όλα εξατομίκευση και «σκύψιμο» πάνω από κάθε οικογένεια ξεχωριστά – λαμβάνοντας υπόψη τις όποιες ιδιαιτερότητες – είναι αυτός που θα δώσει την τελική κατεύθυνση, θα πάρει την ευθύνη, θα οδηγήσει το πλοίο μέσα από ήσυχα νερά, αλλά και τρικυμίες και τυχόν ανατροπές και κρίσεις.
Αποτελεί τελικό ζητούμενο, μέσα από όλες τις μεταβολές, τις απαιτήσεις και τις ιδιαιτερότητες της κάθε εποχής η άσκηση της ιατρικής να προσαρμόζεται, να εξελίσσεται και τελικά να συμπορεύεται – δίχως ποτέ να χάνει τις αξίες και το βασικό της πυρήνα.
