Βασιλική Δημητρακοπούλου, Σάκης Καραδήμας
Στην εφηβεία «ξυπνάει» το ερωτικό ενδιαφέρον, ο ρομαντισμός και η έκφραση συναισθημάτων. Αυτό εξηγείται εύκολα καθώς πρόκειται για την ηλικιακή φάση κατά την οποία «αφυπνίζονται» οι σεξουαλικές ορμόνες στο εφηβικό σώμα. Οι ορμόνες αυτές υπάρχουν στο σώμα του παιδιού από την γέννησή του, όμως στην εφηβεία αυξάνονται απότομα τα ποσοστά τους και φτάνουν στα επίπεδα ενός ενήλικου σώματος.
Κατά συνέπεια, στην εφηβική ηλικία αφυπνίζεται και η σεξουαλικότητά και συχνά οι έφηβοι νιώθουν την ανάγκη να πειραματιστούν και να την ανακαλύψουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν σεξουαλικά τον εαυτό τους μέσα από την ασφαλή και ιδιωτική εξερεύνηση της αυτό-ικανοποίησης (αυνανιστικών πρακτικών). Αυτό είναι απολύτως υγιές. Όπως επίσης, και οι φαντασιώσεις είναι φυσιολογικές, σε αυτή την ηλικία. Οι περισσότεροι έφηβοι μπορούν εύκολα να τραβήξουν μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην φαντασία και την πραγματικότητα και δεν επιθυμούν να κάνουν πράξη τις φαντασιώσεις τους. Ο έφηβος και η έφηβη είναι σημαντικό να μην αισθάνονται ενοχές για τις σκέψεις και τις επιλογές τους.
Η αυτό-ικανοποίηση (ή αλλιώς αυνανισμός) είναι το άγγιγμα ή το χάϊδεμα σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος που προκαλούν ευχαρίστηση και είναι φυσιολογική λειτουργία στην εφηβεία. Βοηθά τον έφηβο και την έφηβη να εξερευνήσουν και να γνωρίσουν καλύτερα το σώμα τους και να εκτονωθούν σεξουαλικά. Παρόλο που συνήθως, τα αγόρια αυνανίζονται πιο συχνά από τα κορίτσια, η αυτό-ικανοποίηση έχει μεγαλύτερη σημασία για τα κορίτσια, γιατί τους επιτρέπει να εξερευνήσουν το σώμα του, να το ανακαλύψουν και να πειραματιστούν με αυτό πριν έρθει η ηλικία να έρθουν σε σεξουαλική επαφή με κάποιον άλλο άνθρωπο.
Η χρήση πορνογραφικού υλικού κατά τη διάρκεια της εφηβείας (κυρίως από τα αγόρια) αποτελεί συχνή πρακτική στο πλαίσιο του πειραματισμού και της εξερεύνησης, της ψυχαγωγίας, αλλά και της κάλυψης του ελλείμματος σεξουαλικής αγωγής από την οικογένεια, το σχολείο και τους ειδικούς υγείας. Σε πολλές παρέες εφήβων η χρήση πορνογραφικού υλικού είναι αδύνατο να αποφευχθεί, οπότε όταν αυτό δεν συμβαίνει πολύ συχνά φαίνεται πως δεν βλάπτει ψυχοκοινωνικά τον έφηβο. Ωστόσο, το υλικό αυτό προορίζεται κυρίως για την ψυχαγωγία των έμπειρων ενηλίκων και όχι για την διαπαιδαγώγηση των άπειρων εφήβων. Επίσης, ο έφηβος μπορεί να έρθει σε επαφή με σεξουαλική βία και διάφορες σεξουαλικές παρεκτροπές, σε μία περίοδο που ακόμη αναπτύσσεται ψυχοκοινωνικά και δεν έχει εγκαταστήσει μηχανισμούς φιλτραρίσματος και αντικειμενικής κριτικής για να μπορεί να αξιολογήσει τέτοιου είδους εικόνες. Κατά συνέπεια, η αναφερόμενη συχνή εβδομαδιαία χρήση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την κοινωνικότητά των εφήβων.
Οι γονείς είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον/την έφηβο/η ήδη από την πρώιμη εφηβεία για θέματα σεξουαλικότητας με μη κριτικό πνεύμα, με αντικειμενικότητα και παράθεση επιστημονικών στοιχείων για όσα αναφέρετε. Η συζήτηση είναι προτιμότερο να γίνεται από το γονέα του ιδίου φύλου, ενώ είναι σημαντικό να συζητηθούν διάφορα θέματα όπως: θέματα ανατομίας, εφηβικής ανάπτυξης, σεξουαλικής έκφρασης, αναπαραγωγικής λειτουργίας, προστασίας, αντισύλληψης, σεξουαλικά μεταδιδομένων νοσημάτων κλπ. Να θυμάστε ότι δεν αρκεί μια συζήτηση, αλλά πρόκειται για διαδικασία συνεχή, δυναμική και εξατομικευμένη που αξίζει να επανέρχεστε με κάθε ευκαιρία που σας δίνετε.
«Ποιά είναι όμως η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσει ένας έφηβος ή μια έφηβη σεξουαλική δραστηριότητα;» Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι σύμφωνα με έρευνες η πρώιμη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας μπορεί να συνδέεται με σχολική αποτυχία και συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό (66%) σεξουαλικά δραστήριων εφήβων αναφέρουν ότι θα προτιμούσαν να είχαν ξεκινήσει αργότερα τη σεξουαλική τους ζωή. Συνεπώς, οι γονείς είναι καλό να προάγετε την αποχή έως το τέλος της εφηβείας. Ενισχύουμε την άποψη ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος βιασύνης. Η σεξουαλική επαφή αποτελεί κορυφαίο γεγονός στη ζωή του ανθρώπου όταν συμβαίνει με τον κατάλληλο σύντροφο, στην κατάλληλη χρονική στιγμή και με υπευθυνότητα, προκειμένου να μην υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις που θα σε ακολουθούν σε όλη τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής σου. Σε εφήβους που έχουν επιλέξει να είναι σεξουαλικά δραστήριοι δίνουμε βάρος στην ενημέρωση για προστασία και αντισύλληψη.
Σε κάθε περίπτωση οι γονείς είναι σημαντικό να είστε δίπλα στους εφήβους κατά την περίοδο αφύπνισης της σεξουαλικότητας τους και να έχετε ανοιχτές τις διόδους επικοινωνίας, προκειμένου τα παιδιά να μπορούν να σας εμπιστεύονται και να απευθύνονται σε εσάς για την ενημέρωση τους.
