‘’ Αστόχησα σε περισσότερα από 9.000 σουτ στην καριέρα μου. Ηττήθηκα σχεδόν σε 300 αγώνες. Σε 26 αγώνες, με εμπιστεύτηκαν για το σουτ της ‘τελευταίας στιγμής’ κι εγώ το έχασα. Απέτυχα πάλι και πάλι και πάλι στη ζωή μου. Γι' αυτό τελικά, νομίζω πως τα κατάφερα!’’
Τα παραπάνω δεν αποτελούν δήλωση κάποιου αλαζόνα αθλητή, αλλά ανήκουν στον κορυφαίο Αμερικανό μπασκετμπολίστα Michael Jordan.
Η Δυτική άποψη για την εκπαίδευση τις τελευταίες δεκαετίες έχει δομηθεί πάνω στην αντίληψη του success story, ωθώντας το περιβάλλον να οργανώνεται στη λογική των υψηλών επιδόσεων, και κυρίως την αποφυγή της αποτυχίας. Στρατιές ανθρώπων μαθαίνουν από πολύ νωρίς ότι η αποτυχία δεν αποτελεί επιλογή. Με μεροληπτική δειγματοληψία γονείς και εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν τα ‘’σωστά πρότυπα‘’, παραλείποντας τις περισσότερες φορές αποτυχημένες προσπάθειες που προηγήθηκαν, έως την πολυπόθητη επιτυχία. Συγκεκριμένα, οι γονείς, αναφέρονται σε παραδείγματα συνομηλίκων, συγκρίνοντας, και συχνά δημιουργώντας αίσθημα κατωτερότητας και συναισθήματα θύμου στα ήδη καταπονημένα από τον υπεργονεϊσμό παιδιά τους. Έτσι, τα εξαντλούν, τόσο σε συναισθηματικό, όσο και σε πνευματικό επίπεδο.
Ο αυτοσκοπός της επιτυχίας, και παράλληλα η δαιμονοποίηση της αποτυχίας, μπορεί να δημιουργήσουν ναρκισσιστικούς και συμπλεγματικούς χαρακτήρες ,ενώ παράλληλα απομακρύνουν από την καλλιέργεια σημαντικών για τη ζωή δεξιοτήτων. Ο Paul Taugh, δημοσιογράφος και ερευνητής ,στο βιβλίο του «How Children Succeed» αναφέρει πως η περιέργεια , η επιμονή ,ο αυτοέλεγχος, η αυτοπεποίθηση, το ψυχικό σθένος και η αποφασιστικότητα είναι σημαντικότερα από το να κατέχει το παΐδι διανοητικό πηλίκο (IQ score) 180.
Ακόμη και η ίδια η αποτυχία εφόσον την προσεγγίσουμε ως διαδικασία εξέλιξης ,και όχι αφοριστικά, μπορεί να μας κατευθύνει , όπως ακριβώς κάνουν οι πινακίδες των δρόμων!. Πρώτο από όλα μας αποκαλύπτει ελλείψεις, για την κάλυψη των οπίων χρειάζεται προσπάθεια. Παράλληλα μας οδηγεί σε νέους τρόπους και διαδρομές που θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε.Η κατανόηση των λόγων μιας αποτυχίας, συμβάλλει στην προσέγγιση του ίδιου μας του εαυτού ,της ύπαρξης μας , με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν που ίσως μας υπέδειξαν (αυτογνωσία). Σε αυτό το σημείο , γίνεται σαφές ότι για να λειτουργήσουν τα παραπάνω , και να λάβουμε τα δώρα μιας αποτυχίας ,είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα τις αιτίες του συγκεκριμένου αποτελέσματος
Και ίσως εδώ να είναι και η πρόκληση για γονείς και εκπαιδευτικούς. Μέσα από το δικό τους παράδειγμα ζωής και την πορεία τους, καθώς και την ενεργό επικοινωνία και συζήτηση με τα παιδιά , μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά. Η ενθάρρυνση της προσπάθειας, η διαχείριση της δυσκολίας και των αρνητικών συναισθημάτων , καθώς και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και η διαδικασία αυτοκριτικής φωτίζουν το δρόμο. Ερεθίσματα και γνώσεις που αποτέλεσμα έχουν την ανάπτυξη ψυχικών και κοινωνικών δεξιοτήτων είναι αδιαμφισβήτητα προσόντα που βοηθούν τους νέους – και όχι μόνο – να διαχειριστούν την αποτυχία , την απώλεια , την απόρριψη και τον αποκλεισμό που ίσως βιώσουν αρκετές φορές καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η «συνεργασία» με την έννοια της αποτυχίας , ώστε αυτή να λειτουργεί σαν μεταβατικό στάδιο προς την επιτυχή υλοποίηση ή αναπροσαρμογή , αποτελεί τη διέξοδο και την εναλλακτική . Κάνοντας ειρήνη μαζί της (με την αποτυχία) φτάνουμε τον εσωτερικό μας δάσκαλο , τον προσωπικό μας καθοδηγητή, τον αυστηρό αλλά ακριβοδίκαιο..
« Fail, Fail again . Fail better.»
Samuel Beckett
Βιβλιογραφία
- McLaughlin M&Mitra,D.(2001).Theory–based change and change–basedTheory:
going deeper, going broader. Journal of Education Change, (2), 301-323
2. Roettger,C.(2006). Change From the Heart. The Journal for Quality and Participation, 29
(2), 18-20.
