Αθανάσιος Καραδήμας
Ζούμε πλέον σε κοινωνίες με πολυπολιτισμικά χαρακτηριστικά, ως αποτέλεσμα μετακίνησης πληθυσμών λόγω πολεμικών συρράξεων, πολιτικών αναταραχών ή οικονομικής ύφεσης προς χώρες ή μητροπόλεις που μπορούν να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και ευκαιρίες προσωπικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης.
Συνεπώς, εμφανίζονται με αυξητικό ρυθμό οικογένειες με δίγλωσσα μέλη, δηλαδή ένας εκ των γονέων ή και οι δύο είναι δίγλωσσοι. Ωστόσο, έχουν επιφυλάξεις ή ακόμα και άρνηση τα παιδιά τους να είναι δίγλωσσα, φοβούμενοι ότι αυτό θα προκαλέσει σύγχυση στην εκμάθηση της εγχώριας/βασικής γλώσσας. Αυτή τη πεποίθηση είχε ενισχυθεί κατά καιρούς, από απόψεις που υποστήριζαν πως η εκμάθηση δεύτερης γλώσσας (που μπορεί να είναι η μητρική του ενός ή και των δύο γονέων ) ενδέχεται να προκαλέσει σύγχυση στο παιδί και να καθυστερήσει την εκμάθηση της κυρίαρχης, συστήνοντας μάλιστα την αποφυγή ενός τέτοιου ενδεχομένου.
Στον αντίποδα υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παιδιών, που λειτούργησαν με μεγάλη ευχέρεια σε πολυγλωσσικά περιβάλλοντα, δίχως να εμφανίζουν καθυστερήσεις ή γλωσσικές δυσλειτουργίες, καταφέρνοντας μάλιστα να αφομοιώσουν πάνω από μια γλώσσες, να τις κατανοήσουν, αλλά και να τις εκφράσουν. Η παρατήρηση αυτή, έχει πλαισιωθεί από έρευνες νευροεπιστημώνων που αναδεικνύουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει μεγαλύτερη συναπτική πλαστικότητα από τη στιγμή της γέννησης μέχρι την πρώιμη εφηβεία. Δηλαδή, ο εγκέφαλος μπορεί να μεταβάλλεται και να αλλάζει τις συνδέσεις μεταξύ νευρικών κυττάρων, έτσι ώστε να προσαρμόζεται στα δεδομένα ερεθίσματα. Οι «νέες» πληροφορίες έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη των εγκεφαλικών συνάψεων-μονοπατιών (paths), και όταν τα ερεθίσματα επαναλαμβάνονται, αυτές ενισχύονται (use it or loose it).
Το θέμα της έναρξης δεύτερης ξένης γλώσσας αφορά όλες τις οικογένειες . Οι απαιτήσεις των σύγχρονων εργασιακών συνθηκών, οι ανάγκες πρόσβασης στην πληροφορία, η δυνατότητα σπουδών σε ιδρύματα του εξωτερικού είναι σκέψεις που κάνουν οι γονείς για τα παιδιά τους από πολύ νωρίς. Ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς που ασχολούνται με την προσχολική ηλικία ( παιδικοί σταθμοί, προνήπια ) έχουν αρχίσει , άλλοι δειλά και άλλοι πιο εντατικά, να εισάγουν στα προγράμματα τους μια πρώτη γνωριμία-επαφή με ξένες γλώσσες (κυρίως την αγγλική) μέσω διαδραστικών παιχνιδιών και οπτικοακουστικών μέσων, με στόχο να αξιοποιηθεί ή φυσική γλωσσική ευφυΐα που διαθέτουν αυτές οι ηλικίες. Πριν όμως από οποιαδήποτε επιλογή κάνουμε, ίσως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τη δεκτικότητα και ετοιμότητα του κάθε παιδιού ξεχωριστά . Όλα τα παιδιά δεν έχουν την ίδια αντιληπτικότητα, με αποτέλεσμα να χρειάζονται διαφορετικό τρόπο χειρισμού και προετοιμασίας για κάτι νέο. Επιπλέον, πολλά παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες στην προσαρμογή στο προσχολικό περιβάλλον, αλλά και στη διαδικασία της πρώτης επαφής με μια γλώσσα. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται υπομονή και ενθάρρυνση, για να αρχίσει να συμμετέχει και να αλληλεπιδρά , χωρίς να πιέζεται.
Έγινε κατανοητό, πως το να εκθέτουμε από την προσχολική ηλικία τα παιδιά σε μια ξένη γλώσσα δεν δημιουργεί δυσλειτουργία ή άρνηση, εφόσον μεθοδευτεί και γίνει με σωστό τρόπο. Βιωματικοί τρόποι εκμάθησης για τη δεύτερη γλώσσα- μέσα από παιχνίδι, παραμύθια και οπτικοακουστικά μέσα (CD’S, DVD’S) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί. Κυρίως όμως είναι η ενθάρρυνση και επιβράβευση, ο ευχάριστος τρόπος επαφής με την ξένη γλώσσα που δίνουν ισχυρά κίνητρα στα παιδιά, για να την αγαπήσουν και να ασχοληθούν στο μέλλον μαζί της, με συστηματικό τρόπο.
REFERENCES
- Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία.Η φροντίδα του παιδιού στη σχολική ηλικία . InΠώς να εκτιμήσετε την ετοιμότητα του παιδιού σας (σελ 435-437).Εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ ,2001
- Fishman,JA (1965): «Who speals , what language to whom and when?»
La Linguistique,2 ( 67-88)
- Kolb, B., Mohamed, A., & Gibb, R., Η αναζήτηση για τους παράγοντες στους οποίους οφείλεται η πλαστικότητα του εγκεφάλου στον φυσιολογικό εγκέφαλο και στον αλλοιωμένο, Εφημερίδα των Διαταραχών Επικοινωνίας (2010), doi: 10.1016 / j . jcomdis.2011.04.007
